Wikingowie (tak jak większość Europejczyków w średniowieczu) lekko mówiąc nie przepadali za wilkami. Uważali je za bardzo groźne i straszne stworzenia które nigdy nie mogą się nasycić i gotowe są zjadać ludzi żeby tylko zmniejszyć swój głód. Wilki w mitologii nordyckiej to bestie, które według wierzeń ówczesnych Skandynawów dążą do zniszczenie świata bogów i ludzi.
Jednak trzeba też znaczyć iż wikingowie czuli respekt wobec wilków ze względu na siłę i umiejętności łowieckie. W mitach skandynawskich są też dwa wilki nie będące negatywnymi postaciami.
O każdym z wilków występujących w nordyckiej mitologii przeczytasz w tym artykule.
Freki i Geri - lojalni towarzysze Odyna.
Najwyższy bóg nordycki, o imieniu Odyn, miał dwóch psowatych towarzyszy, którzy byli z praojcem zarówno w czasie uczt jak i podczas bitew. Jednym z nich był Freki czyli „żarłoczny”, a drugim Geri co znaczy „Łakomy”.
Duet Freki i Geri to jedyne wilki w mitologii nordyckiej które nie chcą zguby ludzkości, ale były także bestiami, których lękali się wrogowie nordyckiego boga.
Oba stworzenia wykazywały się niesamowitą lojalnością wobec Odyna.
Dobre wilki (albo najmniej złe spośród innych wilków) czyli Freki i Geri stanowią wyjątek – inne wilki w mitologii nordyckiej to złoczyńcy.
Wilk Fenrir - legendarny nordycki potwór.
Potworna rodzinka Fenrira.
Fenrir był istotą o potężnej sile fizycznej. Jego imię w języku nordyckim znaczyło „Bagienny”.
Ten wilk był także synem Lokiego – bóg-olbrzym z mitów skandynawskich, który symbolizował intrygę, oszustwo, ogień i psoty.
Przerażający i wielki wilk nie był jedynym potomkiem Lokiego bowiem ten miał jeszcze dwójkę dzieci razem z olbrzymką, Angerbodą z Żelaznego Lasu :
– Jormunganda, który był wielkim wężem plującym czarnym i żrącym jadem. Odyn wpuścił go do ocenu, a ten tak urósł, że otoczył swym ciałem świat dookoła.
– Hel, władczyni krainy zmarłych. Większość jej ciała nie różniła się od ciał innych bogów, oprócz nóg, z których po rozkładzie został tylko szkielet.
Freki w niewoli.
Jak Asgard próbował trzymać bestie w ryzach ?
Syna Lokiego bogowie uznali za zwiastun największych niebezpieczeństw to też postanowili zabrać jeszcze młodego i małego wilka do Asgardu.
Loki chcąc mieć gwarancję bezpieczeństwa dla swoich dzieci wymusił na innych bogach by ci przysięgli, że nie skrzywdzą żadnego z jego potomków, w tym wilczego syna. Rosnącego i coraz silniejszego Fenira karmił Tyr, czyli bóg wojny i prawa, który słynął z rozwagi i odwagi to też jako jedyny zbliżał się regularnie do bestii.
Im starszy był wilk trzymany w Asgardzie, tym stawał się bardziej żarłoczny. Syn Lokiego w końcu za swój niepohamowany apetyt został wydalony z Asgardu. Zagrożenie którego Thor i jemu podobni chcieli uniknąć, wkrótce miało dać o sobie znać i dać się we znaki nordyckim bogom.
Potwór na wolności.
Fenrir, jak na wypuszczonego z niewoli wilka przystało, udał się do lasu, ale nie do byle jakiego, tylko do Isarnvidr – Żelaznego Lasu skąd pochodziła jego matka. Niedługo po przybyciu zebrał wokół siebie krwiożercze wilki i przejął nad nimi dowodzenie. Zanim wyruszył siać trwogę i spustoszenie poznał olbrzymkę Gygur. Znajomość przerodziła się w związek miłosny, którego owocem była dwójka wilków – Skoll i Hati.
Krwiożercza wataha bestii od kiedy wyszła poza Żelazny Las, dopuszczała się niszczenia i morderstw. Czyny Fenira i jego kompanów przeraziły samych bogów z Asgardu. By powstrzymać dalsze działania wilka z Isarnvidr, Asgardczycy zaplanowali skrępowanie tej bestii specjalnymi łańcuchami. Asowie nie chcieli tego robić w walce bo szarpanie się z wilczą bestią było śmiertelnie ryzykowne. Postanowili dokonac tego w sprytny acz podstępny sposób – namówić Fenira by ten udowodnił swoją siłę poprzez wydostanie się z nałożonych na niego więzów. Syn Lokiego był tak pyszny, że przystał na to.
Pycha kroczy przed upadkiem.
Na początku skrępowano Fenira pętami, a ten je dość łatwo rozerwał. Potem związano wilka grubym łańcuchem nazywanym Dromi. Bestia poradziła także i z tym udowadniając swoją siłę jednak mieszkańcy Asgardu musieli dokończyć swój plan pochwycenia potwora. Kazano karłom wykuć coś jeszcze twardszego. Znane ze swej sztuki kowalskiej istoty zrobiły magiczny i nierozerwalny sznur Gleipnir (do jego produkcji zastosowano bardzo dziwne składniki jak np. ślinę ptaka czy głos stąpania kota).
Potwornego wilka chciano namówić na jeszcze jeden test jego krzepy, a ten zaczął domyślać się że niedługo wpadnie w pułapkę. Nie chcąc być postrzegany jako tchórz zgodził się na kolejne skrępowanie jednak pod warunkiem iż jeden z bogów wsadzi rękę do wilczej paszczy na czas wiązania. Tyr, który przez lata karmił Fenrira, uczynił to co chciała bestia. Po kolejnym skrępowaniu wilk próbował się wydostać lecz w pewnym momencie zdał sobie sprawę, że nie rozerwie Gleipnir’u. Wściekł się, zacisnał nagle szczęki z taką siłą że odgryzł Tyrowi prawą dłoń. Bóg wojny i prawa zniósł poniesioną stratę, bo liczył się z tym iż poniesie jakąś ofiarę by zapewnić bezpieczeństwo świata bogów i ludzi.
Fenrir, potężny i bezwzględny wróg bogów i ludzi i krwiożercza bestia, został uwięziony na granicy Niflheimu, a z jego gęby lała się ślina. Z śliny tej powstała rzeka Wan. Chociaż tyle pożytku było z potomka dwóch olbrzymów.
Po uwięzieniu Fenrira problemy świata jednak nie skończyły się ponieważ na wolności wciąż byli jego synowie.
Sköll i Hati - niedaleko pada jabłko od jabłoni.
Narodziny dwóch potomków Fenrira i olbrzymki Gygur oznaczało dla Lokiego dwoje wnuków którzy z czasem zostali sojusznikami przebiegłego boga. Dla bogów z Asgardu i ludzi – gdy dowiedzieli się o dzieciach Fenrira oznaczało że liczba złoczyńców zwiększyła się.
Te dwie bestie stanowiły zagrożenie nawet dla dnia i nocy :
- Sköll (którego imię oznacza „Wróg” lub „Oszust”) każdego dnia gonił boginię Sol symbolizującą Słońce, by ją zjeść.
- Hati (czyli po staronordycku „Nienawidzący”) także chciał pożreć jednego z bogów, a dokładnie rzecz ujmując Máni’ego, który symbolizował Księżyc.
Potomkowie Wilka z Isarnvidr kontynuowali ojcowskie dzieło niszczenia świata. Mimo swoich starań tym dwóm wnukom Lokiego długo nie udawało się dogonić Słońca i Księżyca. Jednakże nie można było ich ignorować. W czasie Ragnaroku mają dopaść swoje ofiary.
Rola wilków gdy nastąpi Ragnarök.
Według mitologii skandynawskiej śmierć starego świata nastąpi w czasie wydarzenia nazywanym „losem bogów”. Podczas tego wydarzenia Loki ruszy na Asgard stając na czele armii olbrzymów. Dojdzie do bitwy w której uczestniczyć będą wszyscy bogowie.
Przed tą bitwą dojdzie kilku strasznych zdarzeń z udziałem wilczych bestii :
- Sköll i Hatii zrobią to do czego zawsze dążyli. Jeden pożre Słońce, a drugi Księżyc. Gwiazdy spadną na ziemię, a znane ludziom i bogom niebo ulegnie całkowitemu zniszczeniu.
- Garm (pies piekieł i „pupil” Heli) zawyje, a wtedy Fenrir i jego ojciec uwolnią się z więzów. Krwiożercza bestia i bóg intryg podążą by dokonać zemsty na swoich oprawcach.
- W trakcie walk Fenrir zabije Odyna, poprzez pożarcie najwyższego z bogów.
Ten straszliwy wilk jednak nie będzie długo triumfował. Bestie zgładzi Widar – bóg ciszy i zemsty, syn Odyna. Dzielny wojownik przebije swym mieczem wilczego potwora.
Podsumowując.
Wilki w mitologii nordyckiej (jak i psy) to istoty których celem jest niszczyć i zabijać, a jakby tego było mało to razem z Lokim mają doprowadzić do zagłady świata i Asgardu.
Takie przedstawienie wilka w kulturze wikingów sprzyjała wrogiemu nastawieniu wobec skandynawskich wilków szarych. Raczej nikt z ówczesnych mieszkańców Skandynawii nie wnikał w życie wilków i co je tak naprawdę motywuje do działania (np. polowań czy przemieszczania po polach i lasach). Wilków raczej unikano lub zabijano jeśli uznano że są zbyt blisko.
Nawet po wikingach to podejście nie zmieniło się aż do czasów współczesnych.
Materiały źródłowe :
1) „Mity nordyckie” (publ. 2023 r.) – Autor : M. K. Sawczyn.
2) „Mitologia Nordycka” (publ. 2017 r.) – oryginał – autor : N. Gaiman, tłumaczenie : Paulina Braiter.
Wesprzyj ten portal.
Chcesz mieć swój udział w tworzeniu największej skarbnicy wiedzy o wilkach w polskim internecie ?
Dowiedz się jak możesz wesprzeć Wilczy portal 🙂
