Wilk szary to drapieżnik z rodziny psowatych. Nalęży do rodzaju canis i stąd jego łacińska nazwa to canis lupus.
To także najbardziej znany większości ludziom wilk, ale nie jest to powód utożsamiać każdego wilka z canis lupus ponieważ jest kilka gatunków wilka.
Kolejne akapity artykułu odpowiedzą szczegółowo o wilku szarym ?
Jak wygląda to zwierzę ?
Wilk szary jest największy spośród psowatych z rodzaju canis (do którego należą inne gatunki wilków ).
Osobniki z tego gatunku charakteryzuje :
- ciało z rozbudowanym umięśnieniem.
- sierść z podszertskiem,
- stojące na czubku głowy, prawie trójkątne uszy, którymi są w stanie ruszać (zmieniając kąt nachylenia),
- czarny nos z wrażliwym węchem,
- ogon z bujnym owłosieniem o długości, który trzymają pionowo (ku górze) gdy poruszają się.
- podczas poruszania się.
- długie i silne kończyny,
- oczy z miodowymi tęczówkami i wzrok który jest lepszy w nocy niż w ciągu dnia.
Tu artykuł w którym dowiesz się wiele więcej o częściach ciała i ich funkcjach, a także zmysłach wilka.
Poniżej kilka zdjęć wilków szarych z różnych rejonów świata.
Podgatunki.
Wilk szary dzieli się na podgatunki. Ile ich jest ? Tu jest problem, bo 35 to nie do końca prawda – co do wielu z nich nie ma zgodności między naukowcami jeśli chodzi o pochodzenie co utrudnia taksonomię. Bada się te istniejące jak i wymarłe.
Te żyjące w Europie i Azji generalnie zalicza się do wilków szarych. Z obecnie istniejących są to :
1) Wilk euroazjatycki (canis lupus lupus)
2) Wilk italijski (canis lupus italicus)
3) Wilk iberyjski (canis lupus sygnatus)
4) Wilk arabski (canis lupus arabs)
5) Wilk indyjski (canis lupus pallipes)
6) Wilk himalajski (canis lupus cancho)
7) Wilk syberyjski (canis lupus albus)
8) Wilk kaspijski (canis lupus campestris)
Z wymarłych podgatunków (choć taksonomia u części wciąż jest dyskusyjna) :
1) karłowate z Europy :
- wilk austrowęgierski (canis lupus minor),
- wilk hiszpański (canis lupus deitanus),
- wilk sycylijski (canis lupus cristaldii),
2) wymarłe wilki japonii :
- wilk z Honshū (canis lupus hodophilax)
- wilk z Hokkaido (canis lupus hattai)
Podgatunków amerykańskie stały się dość problematyczne dla naukowców – co jest lub było faktycznie podgatunkiem ? a co tylko hybrydą wilka i kojota ? czy którąś populację można uznać za osobny gatunek ? badania i dyskusje wciąż trwają. Wkrótce na „Wilczym portalu” będą powstawać artykuły o amerykańskich wilkach.
Poniżej lista obecnie występujących podgatunków w Ameryce Północnej :
1) Wilk meksykański (canis lupus baileyi)
2) Wilk kanadyjski (canis lupus occidentalis)
3) Wilk z Kolumbii brytyjskiej (canis lupus columbianus)
4) Wilk polarny (canis lupus arctos).
5) Wilk grenlandzki (canis lupus orion)
6) Wilk z wybrzeża Vancouver (canis lupus crassodon)
7) Wilk z Archipelagu Aleksandra (canis lupus ligoni)
8) Wilk z półwyspu Labrador (canis lupus labradorius)
9) Wilk z Yukon (canis lupus pambasileus)
10) Wilk z Zatoki Hudsona (canis lupus hudsonicus)
Przed kolonizacją Ameryki Północnej było prawie dwa razy tyle podgatunków – wymarłe będą opisane zbiorczo w jednym artykule – niestety naukowcy nie mają zbyt wiele informacji o tych wilkach.
W Ameryce Północnej naturalnym jest to że między podgatunkami wilka szarego (które „sąsiadują” lub „sąsiadowały” ze sobą) dochodzi do hybrydyzacji części osobników.
Jest prawie tyle samo podgatunków, które wyginęły w różnych okresach historii. Tylko u kilku przypadkach wymarcie podgatunku było naturalne.
O podgatunkach wilka szarego jest osobna kategoria na blogu.
Różnice między wilkiem i wilczycą.
U wilków szarych kwestia różnic biologicznych między płciami jest słabo zauważalna. Widząc samca i samicę można z daleka zauważyć różnice w wielkości. Wilczyca jest mniejsza i lżejsza o 20-25 % w stosunku do samca.
Samiec nazywany jest w języku polskim basiorem, zaś samica waderą.
Wielkość ciała wpływa na siłę i kondycję fizyczną (czyli samiec będzie silniejszy, ale samica szybsza).
Oprócz kwestii biologicznych różnice występują także w obowiązkach wobec rodziny.
Wadera jeśli zajdzie w ciążę będzie „nosić pod swoim sercem” przyszłe mioty i to dla szczeniąt będzie kopać bądź poprawiać już istniejącą norę. To ona będzie się karmić swym mlekiem młode przez pewien czas. Jeśli ktoś będzie strzegł nory to będzie to samica.
Samiec, samotnie lub w grupie, częściej będzie polował by zdobyć pożywienie dla całej rodziny. Będzie musiał jako pierwszy bronić rodzinne siedlisko.
Pokarm i polowanie.
Wilki szare mają bardzo zróżnicowaną dietę. Oprócz zwierząt zjadają także rośliny.
Większość pożywienia stanowi mięso ssaków. Ich organizmy są przystosowane do trawienia kilogramów czerwonego mięsa zjadanych przez nie w ciągu doby.
Ich żołądek ma 9 litrów pojemności.
Przedstawiciele każdego z podgatunków wilka szarego żyją w zróżnicowanych względem siebie rejonach świata a co za tym idzie będą jeść i polować na to co jest występuje w danej strefy klimatycznej.
W zależności od gatunku na którzy wilki polują stosują inną technikę. Polują indywidualnie jak i w grupie. Inaczej też polują na małe i duże zwierzęta – rozwinięcie tematu w artykule o tym jak wygląda polowanie u wilków.
Życie rodzinne.
Wilki szare to zwierzęta dla których oddanie rodzinie to najważniejsza wartość w życiu. Nie zmienia się to nawet jeśli odchodzą od swoich rodziców, braci i sióstr by założyć własną rodzinę. Żaden wilk nie postanawia zostać samotnikiem do końca życia. Każdy osobnik jeśli opuścił starą rodzinę to po to by założyć nową.
By wilcza rodzina mogła powstać to oprócz samicy i samca potrzebne jest własne terytorium lecz znalezienie takiego to trudne zadanie. Nie dość że ciężko o wolny teren w obfitą zwierzynę to jeszcze działalność ludzka ogranicza zwierzętom migracje. Gdy już młoda para znajdzie miejsce na założenie rodziny to zaczynają dążyć do posiadania dzieci. Samica po zajściu w ciążę szuka odpowiedniej nory by przygotować odpowiednie warunki do wydania na świat pierwszego miotu.
Wielkość rodzin wilków szarych zależy od warunków jakie panują w ich rejonie występowania. Może być to para tylko z dwójką szczeniąt.
Przeczytaj artykuł o wilczej rodzinie by dowiedzieć się więcej.
Światowa populacja.
Wilki szare to najbardziej rozpowszechnione drapieżniki na świecie – swoje siedliska mają w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Żyją nie tylko w klimacie umiarkowanym, ale też na terenach podbiegunowych, a nawet skąpanych słońcem pustyniach (wilki arabskie i meksykańskie). Szacuje się że wilków szarych na świecie jest około 230 000.
Poniżej na zielono zostały zaznaczone obszary obecnego występowania wilka szarego (przy czym siedliska zajmują znacznie mniejszy obszar).
Komunikacja między osobnikami.
Jak porozumiewają się wilki ? za pomocą wydawanych z siebie dźwięków i mowy ciała.
Wilki w ciągu swojego istnienia wykształciły coś na wzór „języka”, dzięki któremu wyrażają swoje potrzeby i uczucia.
Dźwięki.
Wycie – to najbardziej znany i charakterystyczny dla wilków dźwięk. To także najważniejszy dla wilczej społeczności wydawany odgłos ponieważ dzięki niemu tworzy się więź społeczna między członkami rodziny.
Oprócz tego Wilki wyjąc oznajmiają swoje położenie innym okolicznym istotom. Wycie pełni też inne funkcje :
- uczczenie udanego polowania,
- przeganianie intruza (jeśli stado zauważyło takowego z dużej odległości).
- przyjemność – ich ulubiona czynność. Robią to wcześnie rano lub późnym wieczorem. Gdy wydają ten dźwięk będąc w dobrym humorze to można powiedzieć że śpiewają jak najlepsi przyjaciele podczas biesiady.
Przedstawiciele innych gatunków w pewnym sensie mogą czuć się w miarę bezpiecznie gdy wilki sobie wesoło wyją.
Naukowcy przez badający te psowate drapieżniki ustalili że każdy osobnik ma swój specyficzny dla niego wydźwięk wycia (nie każde zwierzę tak samo wyje).
Szczekanie – to ostrzeżenie dla obcych osobników że zbytnio zbliżyli się do wilczej nory. Szczekaniem wilk broni także swojej zdobyczy. To forma ostrzeżenia – tłumacząc „na ludzki” : możesz uniknąć konfrontacji, to twoja ostatnia szansa na wycofanie się.
Warczenie – Wyraża złość lub agresję. Ten dźwięk to gotowość do ataku i walki. Matka będąca w pobliżu swoich młodych również może warczeć na obce osobniki jeśli zbliżą do legowiska.
Piszczenie – to odgłos który można usłyszeć w trakcie gdy te „straszne i krwiożercze bestie, nocami wyjące” bawią się ze sobą.
Skomlenie – oznacza że wilk o coś prosi innego osobnika. Można to oznaczać prośbę np. o wybaczenie lub potrzebę czyjejś pomocy.
Mowa ciała.
Poniżej są trzy tabelki dotyczącego każdego z rodzajów zachowania – złość, zadowolenie, atak itp.- zapisanego w wierszach. W kolumnach rozpisane są części ciała jakie angażuje wilk by wyrazić swoje emocje lub dać znak w trakcie grupowego polowania.
Poniżej stworzona przez ze mnie tabela mowy ciała wilków :
Nazwa gatunku w różnych językach.
Wilk, Wolf, Lupus – skąd te nazwy ?
Kiedy ludzie zaczęli stykać się z wilkami szarymi to traktowali je raczej jako te zwierzęta które mogłyby stanowić potencjalne zagrożenie. Początkowo tak jak inne stworzenia jedynie wilka rysowano ścianach jaskiń, a z czasem na różnych materiałach. Musiały minąć dziesiątki tysięcy lat zanim ktoś wymyślił nazwę dla tego drapieżnika z rodzaju canis.
Łacińska naukowa nazwa gatunku to canis lupus – canis bo należy rodzaju psowatych o tej nazwie, a lupus to połączenie słów lupo (wilk) i canus (szary).
Poniżej jest opis prawdopodobnego pochodzenia słów lupus, wolf i wilk.
Teoretycznie mogło być tak…
Zanim Indo-europejczycy podzielili się na liczne ludy to w swoim języku posiadali słowo lukos towrząc je z połączenia wyrazów wl̥kʷós i wel.
Najprawdopodobniej starożytni Grecy wykorzystali je przy tworzeniu własnego słowa λύκος -Lykos.
Źródło teorii – internetowy wielojęzyczny etymologiczny słownik „Etymologeek” to strona podejmująca takie zagadnienia.
„Wilk” w językach starożytnych ludów.
Rzymianie posługujący się łaciną także mieli wyraz na „L” dotyczący wilka – lupus.
Plemiona germańskie natomiast wymyśliły określenie wulfaz, opierając się prawdopodobnie na wcześniejszych indoeuropejskich wl̥kʷós i wel.
Anglosasi (lud powstały w wyniku złączenia się kilku germańskich plemion które osiadły na wyspach brytyjskich), używali słowa wulf . Kiedy pojawił się język staroangielski to wraz z nim powstały także oparte na anglosaskich nowe słowa, a wulf przemieniło się w używane do dziś słowo wolf.
W języku polskim wyraz wilk pochodzi od używanego w starosłowiańskim vl´kъ.
W różnych językach określenia na leśnego drapieżnika potrafią być naprawdę odmienne od siebie.
Jak jest wilk po :
węgiersku – farkas , włosku – lupo , hiszpańsku – lobo , francusku – loup , szwedzku – varg , gruzińsku – მგელი (mgeli) , arabsku – ذئب (ḏiʾb) , duńsku – ulv , hindusku (Indie) – भेड़िया bhēṛiyā , japońsku – オオカミ (ōkami) , fińsku – susi , szkocku (gaelicki) – faol , walijsku – blaidd , islandzku – úlfur , grenlandzku – amaroq.
Historia ewolucji.
Temat powstania gatunku, jakim jest wilk szary, to długie dyskusje i liczne badania naukowe.
Zgodnie z obecnymi ustaleniami wilki pochodzą od tego samego gatunku co wszystkie gatunki z rodzaju canis (czyli m. in. kojoty, szakale, dingo) . Mowa tu o Eucyon davisi.
Od E. davisi przez kilka milionów lat powstawały kolejne canis lecz były to gatunki będące pośrednimi ogniwami w ewolucji między Eucyon Davisi a współcześnie żyjącymi gatunkami z rodzaju canis.
Jednym z takich prehistorycznych gatunków występującym w Euroazji był canis chihliensis który dał początek żyjącemu pleistocenie wilkowi strasznemu (trochę dziwna nazwa gatunku, zaś po angielsku brzmi dire wolf).
Wilk straszny daje początek wilkom szarym czyli canis lupus. Z czasem populacja rozpowszechniła się po świecie i wilki szare zaczęły dzielić się na podgatunki.
Dokładna historia powstania wilków nadal nie ma jednej wersji. Więcej przeczytasz w osobnym artykule o ewolucji wilków.
Gatunki powstałe od wilka szarego.
Od wilka szarego wywodzą się :
- wilki wschodnie
- wilki czerwone
- psy (które od wilków oddzieliły się ponad 40 000 lat temu).
Czy kaberu etiopskie i wilki afrykańskie również ? Część naukowców jest o tym przekonana jednak póki co trwają badania i debaty w tych tematach.
Po co przyrodzie wilk ?
Wilki szare regulują ilość roślinożerców poprzez polowanie i niektóre gatunki mniejszych od nich drapieżników w wyniku walk rywalizacyjnych, usuwają padlinę z lasu poprzez zjedzenie jej. Eliminują także chore i najsłabsze zwierzęta bo te są łatwiejszymi w pokonaniu ofiarami dla wilków. Wilk też nieświadomie przenosi nasiona drzew i innych roślin.
Przyroda odnosi wiele korzyści z obecności wilków. Ich rola jest niezwykle istotna dla prawidłowo funkcjonującego środowiska.
Rozwinięcie tematu w artykule pt. „Rola wilków w przyrodzie…„
Relacje z innymi gatunkami.
Gatunki z którymi wilki szare mają kontakt można podzielić na cztery grupy – ofiary (stanowiące mięsny pokarm), rywale (jeśli nie odejdą to wilk gotowy jest ich zabić), symbiotyczne (tutaj tylko kruki) i te z którymi może dojść do hybrydyzacji.
Ostatnią grupę stanowią gatunki które są równocześnie rywalami wilków – czyli kojoty i psy.
O tym jak wyglądają interakcje wilków z takimi drapieżnikami takimi jak lisy, niedźwiedzie czy roślinożercami jak łosie, żubry czy bobry jest osobny artykuł na Wilczym portalu.
Wilki szare i ludzie.
Historia istnienia obok siebie wilków szarych (też innych „wilkowatych” gatunków) i ludzi jest naprawdę długa i wielowątkowa. Opis tej historii wymaga osobnego artykułu który wkrótce powstanie na wilczym portalu.
Tak naprawdę relacje wilczo-ludzkie wyglądały i nadal wyglądają inaczej w rożnych rejonach świata. Są kultury gdzie szanuje się wilki i widzi się coś więcej niż kolejnego drapieżnika, ale większość kultur raczej była nastawiona wrogo, szczególnie w Europie. Chociaż dzięki upowszechnianiu się wiedzy o wilkach te stworzenia zyskują nie tylko osoby mające neutralne podejście do nich ale też miłośników. Wizerunek wilka uległ poprawie w XX i XXI wieku w krajach rozwiniętych – coraz częściej wilk staje się nawet pozytywnym bohaterem w różnych w literaturze i filmie lub odgrywa. Na Wilczym portalu są różne legendy i inne przykłady występowania wilka w kulturze.
Działalność ludzka ogranicza i krzywdzi wilki szare, a nawet w jej wyniku wiele osobników ginie. By zmniejszyć negatywne skutki dla gatunku i jak przyrody, rządy państw i ruchy oddolne i naukowcy podejmują różnorakie działania.
Oprócz ochrony wilków praktykowana jest także reintrodukcja wilków – na terenach gdzie wilki zostały wytępione podejmowane są działania mające na celu przywrócenie populacji. W drugiej połowie naukowcy zajęli się tym procesem. Dotychczas część programów przywracania zakończyła się odbudową lokalnych populacji wilków.
Wilki mimo to zawsze starają się przystosować do zaistniałych warunków. Choć mają ograniczenia w polowaniu na zwierzynę to jako urodzeni podróżnicy wędrują także po terenach mniej bądź bardziej zurbanizowanych. Takie zjawisko budzi różne emocje wśród ludzi. Wielu czuje wielkie niebezpieczeństwo jedynie wiedząc że ma to miejsce. Niektórzy paczą z podziwem i uważają że prędzej czy później musiało do tego dojść. Nieliczni zastanawiają się jakie rozwiązania zastosować by „wilk był syty i owca cała”.
Powstanie artykuł o relacjach wilków i ludzi.
Obecnie ludzie mają ogromny wpływ na to jaka będzie przyszłość wilków szarych.
Materiały źródłowe :
1) „Exploring the World of Wolves” (publ. w 2010 r.) – Autor : T. C. Read.
2) „Wolves – behavior, ecology and conservation” (publ. w 2003 r.) – Autorzy : L. D. Mech, L. Boitani.
Wesprzyj.
Chcesz mieć swój udział w tworzeniu największej skarbnicy wiedzy o wilkach w polskim internecie ?
Dowiedz się jak możesz wesprzeć Wilczy portal 🙂
