Pampasowiec grzywiasty nazywany też wilkiem grzywiastym (Chrysocyon brachyurus) Angielska nazwa to maned wolf a hiszpańska aguará guazú albo lobo de crin lub zorro grande .
Wilkowi grzywiastemu wyglądem blisko wilka (podobieństwo pysków) ale też do lisa do lisa – wielkie szpiczaste uszy, rude futro, bujny ogon i czarna sierść na nogach. Z tym że nasz południowoamerykański przyjaciel ma dłuższe nogi i znacznie większe uszy których maksymalna wysokość to nawet 18 cm.
W kolejnych akapitach tego artykułu przeczytasz więcej o różnicach i podobieństwach między pampasowcem a innymi psowatymi.
Jak powstały ten gatunek ? - opis ewolucji.
To gatunek będący pozostałością fauny Ameryki Południowej w plejstocenie (epoka czwartorzędu trwająca ponad 2 mln lat). Najprawdopodobniej grzywiasty drapieżnik wyewoluował z podplemienia ssaków Cerdocyonina.
Po raz pierwszy pampasowiec grzywiasty został opisany przez niemieckiego zoologa Johanna Karla Wilhelma Illigera w 1815 roku – w opisie zaliczył gatunek do rodzaju canis. Inny badacz przyrody Lorenz Oken zaliczał psowatego do rodzaju vulpes (tego samego co lisy).
Zgodnie z obecną wiedzą taksonomiczną tzw wilk grzywiasty nie jest spokrewniony z wilkami, psami, lisami, szakalami, dingo czy kojotami. Choć po jego wyglądzie możnaby sądzić inaczej. Pampasowiec należy do rodzaju Chrysocyon (od 1839 r.) który jest całkowicie osobnym rodzajem w rodzinie psowatych. Pod względem genetycznym Pampasowcowi grzywiastemu najbliżej mu do wymarłego w XIX wieku wilka falklandzkiego (o którym wkrótce powstanie artykuł w tej części bloga).
Choć pampasowiec grzywiasty jest nazywany wilkiem ze względu na swój trochę zbliżony do niego wygląd to z wilkami z rodzaju canis nie mają wiele wspólnego nieważne o jakim gatunku wilka będzie mowa. Pampasowce i wilki wprawdzie należą do rodziny psowatych oraz mają zbliżony wygląd pysków. Jednak linie ewolucji tych gatunków są bardzo odległe od siebie – naukowcy zauważyli to w kodzie genetycznym pampasowców i wilków.
Między nim a drapieżnikami z rodzaju canis są podobieństwa :
– w uzębieniu pampasowce tak większość psowatych mają 42 zęby i długie kły.
– w długości trwania ciąży czyli około 2 miesięcy.
Charakterystyka gatunku.
Dorosły osobnik osiąga następujące rozmiary :
- całkowita długość jego ciała (od czubka nosa do końcówki ogona) dochodzi do 160 cm,
- jego ogon osiąga długość do 45 cm,
- wysokość w kłębie waha się od 75 cm do 91 cm – co czyni go najwyższym pośród psowatych.
- zakres jego wagi wynosi od 20 kg do 30 kg.
Większość futra na ciele (tułów i prawie cały ogon) ma barwę złoto-pomarańczową lub czerwono-brązową. Na nogach sierść jest czarna. Futro pod gardłem jest białe. Na ogonie jest biaława kępka.
Jego charakterystyczna grzywa, dzięki której ma swój przydomek, jest koloru czarnego.
Bardzo rzadko zdarzają się pampasowce o umaszczeniu melanistycznym (czyli brunatnym lub czarnym futrze).
Poduszki na podeszwie łapy pampasowca mają prawie trójkątny kształt. Są one jednak trzy razy mniejsze niż u większości ras psów. Przednie łapy różnią się wielkością od tylnych. Te pierwsze mają długość od 7 do 9 cm, a szerokość od 5,5 do 7 cm, natomiast tylnie są długie na 6,5 do 9 cm i szerokie na 6,5 do 8,5 cm.
Życie.
Długość.
Długość życia pampasowca grzywiastego na wolności nie jest sprecyzowana. Naukowcy szacują ją na 12 do 15 lat. W brazylijskim ogrodzie zoologicznym był jeden osobnik który zmarł w wieku 22 lat.
Aktywność.
To stworzenie zmierzchowe i zmiennocieplne, a jego aktywność jest najwyższa w godzinach od 8 do 10 lub od 20 do 22. Jednak jego żywotność w ciągu dnia zależy przede wszystkim od poziomu wilgotności i temperatury – im zimniej i wilgotniej tym więcej to zwierzę porusza się czy wykonuje różne inne czynności.
Pampasowiec nie jest na szczycie wśród drapieżników Ameryki Południowej. Jaguary i pumy nierzadko zabijają tego psowatego.
Komunikacja.
Pampasowce grzywiaste komunikają się z otoczeniem poprzez znakowanie zapachem – wykorzystują do tego mocz. Oznaczają w ten sposób ścieżki łowieckie lub miejsce zakopania ofiary.
Inną formą kontaktu z innymi przedstawicielami jego gatunku jest wydawanie dźwięku będące czymś w rodzaju połączenia ryku i szczekania.
Zakładanie rodziny.
To zwierzę jako jedyne z psowatych nie tworzy wielkich rodzin. W okresie godowym, trwającym od listopada do kwietnia tworzą one pary. Ich związki są monogamiczne. Rodzina ogranicza się do samca, samicy i jednego lub kilku szczeniąt. Osobniki które osiągnęły dojrzałość płciową opuszczają swoich rodziców i szukają swojej (jakby to ludzie określili) tzw. drugiej połówki.
Samica zachodzi w ciążę na okres od 60 do 65 dni. W jednym miocie przychodzi na świat od dwóch do sześciu szczeniąt o czarnej sierści na całym ciele, a każde z nich waży ok. 0,45 kg. Przez pierwszy rok życia są całkowicie zależne od rodziców.
Terytorium, siedlisko.
Pary pampasowców grzywiastych zajmują teren wielkości ok. 30 km kwadratowych. Teren, który wybierają na swoje siedlisko i miejsce założenia rodziny, to otwarta przestrzeń jakimi są obszary przy sawannach. Drapieżnik ten wybiera tereny z rozproszonymi drzewami i krzewami.
Techniki polowań.
Pampasowiec grzywiasty prawie zawsze poluje samotnie. Robi to w czasie między zachodem słońca a północą. Swoich ofiar poszukuje pośród wysokich traw. W zależności od tego na jaki gatunek poluje, przyjmuje inną technikę. Co piąte polowanie kończy się sukcesem.
Wilk grzywiasty nie tylko węszy by znaleźć cel polowania. Wykorzystuje także swoje wielkie uszy by nasłuchiwać ruchu potencjalnej zdobyczy. Gdy ją usłyszy, zaczyna stukać łapą o ziemię. Robi to by wypłoszyć ofiarę z jej ukrycia. Gdy ona wybiegnie na otwarte pole, to drapieżnik atakuje. Jeśli ofiara została złapana to pampasowiec wbija zęby w kark lub grzbiet ofiary. Jeśli mimo to upolowane stworzenie żyje, to „maned wolf” potrząsa nią bardzo mocno by ją dobić.
Swoją zdobycz Chrysocyon brachyurus zakopuje w odpowiednim dla siebie miejscu. Następnie takie miejsce oznacza moczem.
Baza pokarmowa.
Wymienienie po kolei co je to stworzenie nie ma większego sensu ponieważ należy ono do istot niemal wszystkożernych. Jego jadłospis jest bardzo różnorodny bo składa się z 116 gatunków roślin i 178 gatunków małych i średnich zwierząt (w tym gryzonie, ryby i ptaki) a nawet zjada owady. Pampasowiec je dużo owoców, ale też trzcinę cukrową. Żywi się także padliną.
Występowanie.
Wilki grzywiaste swoje terytoria mają na obszarze podzielonym między kilka krajów Ameryki Południowej – Brazylii (południowo-wschodniej i środkowo-zachodniej), Argentyny (jej północna cześć), Boliwii (tereny na północ i wschód od Andów), Peru (południowy-wschód), Paragwaju (południowa połowa kraju) i Urugwaju, jednak tam jest niewiele osobników.
Zagrożenia dla gatunku i jego ochrona.
Ten drapieżnik z rodziny psowatych nie jest uznany przez International Union for Conservation of Nature (IUCN) za gatunek zagrożony wyginięciem (choć ta sama organizacja do 1996 r. uznawała wilki grzywiaste za narażone na wyginięcie). Jednak jego populacja co roku zmniejsza się ponieważ blisko siedlisk Chrysocyon brachyurus dochodzi do masowych wycinek lasów, rozbudowy sieci autostrad i urbanizacji.
Pampasowce giną potrącone przez pojazdy. Zbliżają się także do siedlisk ludzkich w poszukiwaniu łatwo dostępnego posiłku przez co narażają się na kontakt ze zwierzętami domowymi, od których południowo-amerykańskie drapieżniki mogą zarazić się chorobami pasożytniczymi, które dla nich są śmiertelnym zagrożeniem.
Wilk grzywiasty jest chroniony przed polowaniami we wszystkich krajach występowania.
W każdym państwie status populacji pampasowców wygląda inaczej :
– w Brazylii status różni się w poszczególnych stanach – w kliku z nich gatunek jest zagrożony, a nawet krytycznie zagrożony,
– w Urugwaju ochrona „latynowskich wilków” jest priorytetowa,
– w Argentynie te psowate nie są uznawane za gatunek zagrożony, ale władze dostrzegają kurczenie się populacji,
– w Paragwaju i Boliwii uznano status populacji drapieżnego gatunku za niepewny.
Organizacja Smithsonian National Zoo Park od 30 lat dba o ochronę, przeprowadza badania w środowisku naturalnym i edukuje społeczeństwo na temat tych południowoamerykańskich psowatych.
Ciekawostki.
Nr 1 – Wśród większości obywateli, państw gdzie występuje pampasowiec grzywiasty, nie wzbudza niechęci czy wrogości, a tylko u nielicznych strach. Dominuje raczej postawa neutralna. Wielu ludzi opowiada się za ochroną.
Nr 2 – według południo-amerykańskich przesądów części ciała wilka :
– grzywiastego przynoszą szczęście (uszy, serce, futro lub zęby),
– mają właściwości lecznicze np. przy chorobie nerek lub ukąszeń węży (mimo to przesądy nie istotną przyczyną zgonów tych drapieżników).
Nr 3 – wizerunek zwierzęcia widnieje na monetach o nominale 100 reali (w obiegu były od 1993 – 1994 r.). Od 2020 banknoty z nominałem 200 reali mają narysowanego pampasowca.
Nr 4 – w 2012 r. w niewoli trzymano ponad 3000 osobników w około 300 placówkach na całym świecie.
Nr 5 – mocz Chrysocyon brachyurus ma zapach… chmielu lub konopii indyjskiej. Tak przynajmniej twierdzą osoby które miały styczność z tym zapachem (odpowiedzialna za taki efekt jest pirazyna – C4H4N2).
Materiały źródłowe :
1) „Mammalian Species – The American society Mammalogists” (publ. w 1985 r.) – autor : J. M. Dietz.
2) Artykuł „Diet of maned wolf, Chrysocyon brachyurus, in central Brazil” (publ. w 1996 r. w magazynie naukowym „Journal of Zoology”) – autorzy : J. C. Motta-Junior, S. A. Talamoni, J. A. Lombardi, K. Simokomaki.
3) „The Encyclopedia of Mammals. Facts on file Natural Science Library” (publ. w 2006 r.)- autor : D. W. Macdonald.
4) „Ecology and social organization of the maned wolf (Chrysocyon brachyurus)” (publ. w 1984 r.) – autor : J. M. Dietz
5) „Status Survey and Conservation Action Plan Canids: Foxes, Wolves,Jackals and Dogs” (publ. w 2004 r.) – autorzy : C. Sillero-Zubiri, M. Hoffmann, D. W. Macdonald.
6) „On the social behaviour of maned wolves (Chrysocyon brachyurus)” (publ. w 1983 r.) – autor : A. Garcia
7) Artykuł „Maned Wolf Pee Demystified” (publ. w 2011 r. na naukowym portalu „WIRED”) – autor : B. Switek.
8) „Population Structure of mtDNA Variation due to Pleistocene Fluctuations in the South American Maned Wolf (Chrysocyon brachyurus, Illiger, 1815): Management Units for Conservation” (publ. w 2015 r.) – autorzy : S. González, M. Cosse, M. del R. Franco, L. Emmons, C. Vynne, J. M. B. Duarte, M. D. Beccacesi, J. E. Maldonado.
Wsparcie dla portalu.
Chcesz mieć swój udział w tworzeniu największej skarbnicy wiedzy o wilkach w polskim internecie ?
Dowiedz się jak możesz wesprzeć Wilczy portal 🙂
