Wilczek krótkouchy, a po łacinie Atelocynus microtis.
Nazwa tego stworzenia mogłaby sugerować że jest to jakiś karłowaty wilk z krótkimi uszami który po za tym niewiele różni się od znanego wilka szarego (canis lupus) – a jednak tak nie jest. Czasem nazwy zwierząt nadawane są w skojarzeniu z innym bardziej znanym gatunkiem (np. pampasowiec zwany wilkiem grzywiastym).
Jednak zanim coś się nazwie to trzeba to znaleźć. Uchwycenie by narysować w dawnych czasach lub sfotografowanie odpowiednim aparatem, a co dopiero badanie tego Wilczka było nie lada wyzwaniem dla tych którzy się tego podjęli. Mały krótkouchy drapieżnik potrafi szybko znikać w zaroślach dżungli. To sprawia niemałe problemy badaczom. Większość zdjęć robiona jest dzięki foto-pułapkom.
Co obecnie wiemy o tym zwierzęciu ?
Nazwy w innych językach.
Ten mały psowaty nazywany jest :
1) po angielsku – „short-eared dog” ,
2) po hiszpańsku – „zorro de oreja corta” ,
3) po portugalsku – „cachorro-do-mato-de-orelha-curta„,
W językach rdzennej ludności Ameryki południowej amazoński wilczek także jest w najróżniejszy sposób nazywany. Kilka przykładów :
4) w Ninam i Moseten – „achuj” ,
5) w Chiquitano – „nomensarixi” ,
6) w Yucuna – „uálaca„,
7) w Guarayu – „cuachi yaguar„.
Wygląd i charakterystyka.
Wilczek krótkouchy ma mały pyszczek, podobny do lisiego. Klatka piersiowa jest wąska.Jego uszy są krótkie, zaokrąglone i znikomo owłosione. Ogon jest krzaczasty, skierowany zawsze w dół i długi w stosunku do jego małego ciała. Nogi są krótkie i smukłe.
Co ciekawe -Między palcami ma błony które ułatwiają mu przechodzenie po wodzie.
W porównaniu z innymi psowatymi ma bardzo krótkie, gęste i szczeciniaste owłosienie (na grzbiecie podnosi się gdy samiec jest pobudzony) Osobniki z jego gatunku mogą mieć różne kolory – ciemnoszary, czerwono-szary, brązowy (bardziej kawowy) lub zbliżony do grantowego.
Rozmiary i masa ciała.
Długość ciała – liczona od czubka nosa do końca ogona ułożonego poziomo względem pleców -to średnio 83 cm, a największe osobniki mogą mieć nawet 100 cm długości.
Waga dorosłego wilczka dochodzi do 10 kg.
Samica jest większa o około 30 % od samca – to wyjątkowa cecha w porównaniu z innymi gatunkami psowatych.
Życie amazońskiego wilczka.
Te małe psowate mogą dożyć maksymalnie 11 lat.
Naukowcy jeszcze nie wiedzą ile trwa ciąża u samicy wilczka. Szczenięta przychodzą na świat w porze suchej – teoretycznie może być to kwiecień choć wcześniejsze obserwacja sugerowały maj lub czerwiec. Nowonarodzone osobniki znajdywano też w listopadzie i grudniu. Zazwyczaj w ilości 2 lub 3 w norze.
Przypuszcza się że swoją dojrzałość płciową wilczek osiąga trzy lata po narodzinach.
Drapieżnik prowadzi przeważnie samotniczy tryb życia toteż rzadko można go idącego lub polującego w stadzie.
Badaczom dotychczas nie udało się jednoznacznie ustalić czy ten gatunek psowatego prowadzi przeważnie tryb dzienny czy raczej nocny. Obserwatorzy zanotowali zarówno aktywność przed i po zachodzie słońca.
Na co poluje i co je ?
Wilczek krótkouchy ma bardzo zróżnicowaną dietę.
Ofiarami tego drapieżnika padają ryby, małe ssaki (np. aguti, torbacze, gryzonie), małe ptaki, żaby, jaszczurki, kraby i insekty. W jadłospisie nie brakuje także roślin. Mowa tu o owocach, szczególnie Borismene japurensis i po za tym każdy inny który znajdzie na się na jego drodze (nawet banany).
Jeżeli wilczek znajdzie się blisko gospodarstwa wiejskiego to jego celem staje się drób.
Gdzie występuje ?
Głównie w nizinnych lasach deszczowych. Przemieszcza się po bagiennych i gęsto zalesionych terenach oraz wzdłuż rzek.
Obecnie wilczki krótkouche zajmują tereny zlewni rzeki Amazonki. Te zwierzęta mają swoje siedliska w zachodniej Brazylii (stany Amazonas, Acre, Rondonia, Mato Grosso), południowej Kolumbii, w Peru ale nie w prowincjach nabrzeżnych i Północnej Boliwii (Departament Pando) oraz wschodnim Ekwadorze.
Pochodzenie wilczka krótkouchego.
Naukowcy badają tego drapieżnika od XIX wieku. Łacińską nazwę nadał mu zoolog P.L. Sclater w 1883 roku, a klasyfikacji gatunku dokonał inny zoolog Ángel Cabrera w 1940 roku.
Przodkowie wilczka krótkouchego przybyli z Ameryki Północnej do Południowej gdy utworzył się Przesmyk Panamski czyli około 2,5 mln lat temu. Przybysze zostali (przez nowe dla nich środowisko) zmuszeni do przystosowania się. Trwało to przez pokolenia w konsekwencji czego gatunki psowatych w Ameryce Południowej osiągnęły swoją obecną formę.
Czym był psowaty od którego pochodzi wilczek krótkouchy z Amazonii ? Wciąż jest to kwestia do ustalenia, ale wbrew pozorom nie był to jakiś karłowaty wilk szary (canis lupus) czy inny canis. Wyklucza się także pochodzenie od lisa.
Najprawdopodobniej (tak jak w przypadku pampasowca grzywiastego z rodzaju Chrysocyon), rodzaj Atelocynus stanowi osobną linię ewolucyjną.
Ochrona psowatego.
Wilczek krótkouchy w Czerwonej Księdze UICN ma status gatunku zagrożonego wyginięciem. Ilość osobników szacuje się na 15 000 – to rzadkie występowanie biorąc pod uwagę na jak dużym terenie jest obserwowany przez naukowców czyli nawet 70 000 km kw. . Do 2045 r. obszar zasiedlany obecnie przez ten gatunek może zmniejszyć się nawet o 40 %.
Gatunkowi zagrażają choroby przenoszone przez psy domowe. Przez kilkaset lat amazońskie psowate utraciły większość siedlisk i nadal niszczone są kolejne w wyniku działalności ludzkiej – karczowanie lasów (szczególnie w Peru i Brazylii), tworzenie nielegalnych kopalń, wypalanie ziem pod tereny uprawne.
Ochrona i dbanie o przyszłość gatunku w państwach na terenie których żyje wilczek krótkouchy jest niewystarczające – psowaty jest w prawdzie na lokalnych listach gatunków zagrożonych (poza Peru) i są kary za krzywdzenie czy zabijanie tych drapieżników, ale nie zostały podjęte kroki w celu reintrodukcji wilczka krótkouchego. W wielu przypadkach śmierci z ręki człowieka sprawcy nie ponoszą kar w wyniku mało skutecznego egzekwowania prawa przez lokalne władze.
Materiały źródłowe :
1) Artykuł „Short-eared dog? Uncovering the secrets of one of the Amazon’s most mysterious mammals” (publ. w 2014) – autor : J. Hance.
2) Artykuł „Wild dogs at stake: deforestation threatens the only Amazon endemic canid, the short-eared dog (Atelocynus microtis)” (publ. w 2020 r.) – autorzy : D. G. Rocha, K. M. Paschoaletto Micchi de Barros Ferraz i kilkudziesięciu innych badaczy.
3) „The Encyclopedia of Mammals” (wyd. Oxford Press publ. w 2006 r.) – autor : D. Macdonald.
Wsparcie dla Wilczego portalu.
Chcesz mieć swój udział w tworzeniu największej skarbnicy wiedzy o wilkach w polskim internecie ?
Dowiedz się jak możesz wesprzeć Wilczy portal 🙂
